رازقیت خداوند به این معناست که او موجودات را طوری آفریده که احتیاج به رزق و روزی دارند و طوری خلق شده اند که باید ازموجود دیگری که خداوند آفریده، تغذیه کنند تا بتوانند باقی بمانند. خداوند متعال بین روزی و روزی خوار انطباق کامل برقرار کرده است; همچنان که در بعضی موارد روزی را آماده در کنار روزی خوار قرار می دهد.    

با توجه به این که قرآن می فرماید: «نحن قسمنا بینهم معیشتهم »(1) ; پس اگر فقیری یا ثروتمندی در جامعه باشد، خواست خداوند است; بنابراین، کمک به فقیری که فقرش معلول خواست واراده خداست، چه معنایی دارد؟

پاسخ این پرسش بستگی به شناختن نحوه رازقیت خداوند دارد; آن طورکه شایسته قدوسیت و کبریایی اوست، آن گاه روشن می شود که رزاقیت نسبت به بندگان بااین که مکلف باشیم، منافات ندارد. چرا که اگر منافات داشت، خود قرآن کریم که خداوند رابه رزاقیت وصیت کرده، سعی، عمل و کوشش را واجب نمی کرد و نیز اولیای الهی برای احقاق حقوق مردم، جانبازی و فداکاری نمی کردند.

روشن است که روزی رسانی ذات اقدسش با تعهدات و ضمانت های انسانی یک گونه نیست. تعهد آفریننده این نظامات و مخلوقات با تعهد مخلوقی که جزیی از همین نظام و تحت تاثیر موجودات این نظام است، تفاوت دارد; بنابراین، شناخت فعل خداوند ورزاقیتش مترتب برشناختن نظام های شگفت این عالم است، قوه تغذی و جذبی که در گیاهان است و مواد غذایی را به سوی آنها می کشاند، از اسباب رزقی است که خداوند درداخل این نظام قرار داده است. خداونداین جاندارها را با همه تجهیزات حیرت انگیزآفریده و روزی آن ها را در هوا و خاک و نور ومواد غذایی این عالم قرار داده است. خداوند میل ها و رغبت ها را در جاندارها قرار داده است تا در پی نیاز خود بروند.

عقل و اراده را در انسان قرار داده است تا این که حق خود را حفظ کند و برای به دست آوردن روزی تلاش کند و اگر این کفالت و ضمانت در جهان هستی نبود، «و ما من دابة فی الارض الا علی الله رزقها» نه میلی بود و نه غریزه ای، نه قوه جذبی و نه دفعی، نه هضمی، نه گیاه ریشه در زمین داشت و نه حیوان و نه انسان جهازات هضم و جذب و دفع و تغذی داشتند و نه انسان درباره حفظ حقوق خود می اندیشید; همه این شورها و نشاطها و جنبش ها از رازقیت او پیدا شده است.

پس، رازقیت خداوند به این معناست که او موجودات را طوری آفریده که احتیاج به رزق و روزی دارند و طوری خلق شده اند که باید از موجود دیگری که خداوند آفریده، تغذیه کنند تا بتوانند باقی بمانند. خداوند متعال بین روزی و روزی خوار انطباق کامل برقرار کرده است; همچنان که در بعضی موارد روزی را آماده در کنار روزی خوار قرار می دهد.  

قرآن آمده است: «و اذا قیل لهم انفقوامما رزقکم الله قال الذین کفروا للذین آمنوا انطعم من لویشآءالله اطعمه ان انتم الا فی ضلال مبین »; و هنگامی که به آنان گفته می شود از آن چه خدا به شما روزی کرده، انفاق کنید، کافران به مؤمنان می گویند:آیا ما کسی را اطعام کنیم که اگر خدامی خواست، او را اطعام می کرد؟ (پس خداخواسته که او گرسنه باشد.) شما فقط درگمراهی آشکارید

گاهی نیز روزی خوار وظیفه دارد که به طرف روزی حرکت کند و خود را به روزی برساند; مانند: گیاهان، حیوانات و... اما در مورد انسان،از آن جا که او موجودی عالی تر است و افزون بر روزی حیوانات طلب می کند; بنابراین، وسایل زیادتری در اختیار او قرار داده، دستگاه هدایت در وجود انسان تقویت شده، به او عقل و علم و فکر داده شده و وحی ونبوت، به کمک او آمده و برایش وظیفه و تکلیف مقرر کرده است. (2)

بعد از این که خداوند با اراده تکوینی اش تمام مواهب زمین و اسباب به دست آوردن روزی را برای انسان فراهم کرد، انسان را برای تحصیل روزی از راه حلال تشویق نمود:«وان لیس للانسان الا ما سعی » (3) ; ووسعت و تنگی روزی را مشروط به شرایطی کرد که بر زندگی انسان ها حکم فرماست; از قبیل ، تلاش ها، کوشش ها، اخلاص ها، فداکاری ها و...

پرواضح است، در جامعه ای که استفاده از مواهب طبیعی اش برای همگان آزاد است،برخی سودجویان و سوء استفاده کنندگان پیدا می شوند که برای مردم و افراد جامعه ناراحتی هایی می آفرینند و دیگران را از مواهب طبیعی محروم می کنند. یا این که افرادی بر اثر از دست دادن سرپرستان، از کار، کسب و بهره مندی از بیعت باز می مانند که در این جا خداوند برای مبارزه با این پدیده و برای مهار غرایز، تهذیب نفوس و تربیت انسان ها، طبق اراده تشریعی اش از طریق ایثار و فداکاری و گذشت و انفاق، قوانین را وضع نمود و مردم را به انفاق و کمک به فقرا توصیه فرموده است.

در قرآن آمده است: «و اذا قیل لهم انفقوامما رزقکم الله قال الذین کفروا للذین آمنوا انطعم من لویشآءالله اطعمه ان انتم الا فی ضلال مبین »(4) ; و هنگامی که به آنان گفته می شود از آن چه خدا به شما روزی کرده، انفاق کنید، کافران به مؤمنان می گویند: آیا ما کسی را اطعام کنیم که اگر خدامی خواست، او را اطعام می کرد؟ (پس خداخواسته که او گرسنه باشد.) شما فقط در گمراهی آشکارید.

اکنون به وضوح در می یابیم که این پاسخ در مقابل توصیه به انفاق، مغالطه ای بیش نیست.

(5)

پی نوشت ها:

1- سوره زخرف، آیه 32.

2- مجموعه گفتارها، شهید مطهری، گفتارشانزدهم، رازقیت الهی، انتشارات صدرا.

3- سوره نجم، آیه 39.

4- سوره یس، آیه 47.

5- ر.ک: المیزان، علامه طباطبایی، ج 17، ص 93،جامعه مدرسین و نیز تفسیر نمونه، ج 18، ص 401.

 ذکرهایی برای رفع فقر و تنگدستی

گاهی نمی دانیم و از تو دور می شویم. گاهی ندانسته آتش به خرمن زندگی‌مان می زنیم. گاهی گرفتار می شویم و آنگاه جز تو کیست دادرس؟ تسکین درد؟ خدایا جز تو نیست آنکه دست یاری اش را می طلبیم به وقت گرفتاری،ما را به خودمان وامگذار.
راز و رمزهایی الهی هست که جز بندگان خالص خدا کسی از آنها آگاهی ندارد. آنچه در ادامه می خوانید ذکرهایی برای دفع مشکلات دنیایی از قول عرفای اسلام و ایران است.
در آیات و روایات در باره رزق و روزی و علل و عوامل تنگ شدن آن و راه‌های گسترش آن زیاد سخن گفته شده است، به طوری که قرآن کریم می‌فرماید " و هر کس از یاد من روی گرداند، پس همانا برای او زندگی تنگ و سختی خواهد بود(سوره طه، 124 )"
مجازات برای كسانی كه روی گرداندن از خدا: كسانی كه از یاد خدا روی می‌گردانند دو مجازات در آیه فوق تعیین شده:
1ـ یكی تنگی معیشت در این جهان، 2ـ دیگری نابینایی در جهان دیگر.
غفلت از یاد حق و پی‌آمدهای آن
گاه می شود درهای زندگی به روی انسان به كلّی بسته می‌شود، و دست به هر كاری می‌زند با درهای بسته روبه‌رو می‌گردد، و گاهی به عكس به هر جا روی می‌آورد خود را در برابر درهای گشوده می‌بیند، مقدّمات هر كار فراهم است و بن‌بست و گرهی در برابر او نیست، از این حال تعبیر به وسعت زندگی و از اولی به ضیق یا تنگی معیشت تعبیر می‌شود، منظور از (معیشت ضنك) كه در آیات بالا آمده نیز همین است.[ «ضنك» به معنی سختی و تنگی است، این كلمه همیشه به صورت مفرد به كار می‌رود و تثنیه و جمع و مۆنت ندارد]
گاهی تنگی معیشت به خاطر این نیست كه درآمد كمی دارد، ای بسا پول و درآمدش هنگفت است، ولی بخل و حرص و آز زندگی را بر او تنگ می‌كند نه تنها میل ندارد در خانه‌اش باز باشد و دیگران از زندگی او استفاده كنند، بلكه گویی نمی‌خواهد آن را به روی خویش بگشاید، به فرموده علی ـ علیه السّلام همچون فقیران زندگی می‌كند و همانند اغنیاء و ثروتمندان حساب پس می‌دهد.
تنگی زندگی؛ نتیجه فقدان معنویت
هنگامی كه انسان مسۆولیت هایش را به دنبال فراموش كردن یاد خدا به فراموشی بسپارد، غرق در شهوات و حرص و طمع می‌گردد، پیداست، كه نصیب او معیشت ضنک خواهد بود، نه قناعتی كه جان او را پر كند، نه توجّه به معنویت كه به او غنای روحی دهد، و نه اخلاقی كه او را در برابر طغیان شهوات باز دارد.
اصولاً تنگی زندگی بیشتر به خاطر كمبودهای معنوی و نبودن غنای روحی است، به خاطر عدم اطمینان به آینده و ترس از نابودن شدن امكانات موجود، و وابستگی بیش از حدّ به جهان مادّه است، و آن كس كه ایمان به خدا دارد و دل به ذات پاك او بسته، از همه‌ این نگرانیها در امان است.
در کلام معصومین(علیهم السلام) یک سری سفارشات در خصوص رفع تنگی معیشت و فراوانی رزق و روزی شده است که اگر انسانی با عمق ایمان و اعتقاد به آنها عمل کند آثار و برکاتش را در زندگی خود خواهد دید، البته گفتن این ذکرها و عمل به این سفارشات زمانی موثر و منتج به نتیجه خواهد شد که انسان زندگی پاکی داشته باشد و حلال و حرام برایش مهم باشد.
پیامبر خدا (صلی الله علیه وآله) درباره این ‌که چه ذکرهایی برای رفع تنگی معیشت خوب است، فرمودند: "هر که خداوند متعال به او نعمتی ارزانی دارد، باید خداوند متعال را حمد و سپاس گوید و هر که روزیش به تأخیر افتد از خداوند آمرزش بخواهد.(عیون أخبار الرِّضا علیه‌‏السلام: 2 / 46 / 171 منتخب میزان‌الحکمة: 234 )"

ایشان همچنین می‌فرمایند: "کسی که در روزی خود تأخیر و تنگی بیند، باید زیاد تکبیر بگوید و کسی که اندوهش زیاد شود، بسیار استغفار کند.(کنزالعمّال: 9325 منتخب میزان‌الحکمة: 234 )"
همچنین به رسول خدا(صلی الله علیه و آله) عرض شد: دوست دارم روزیم زیاد شود؛ فرمود: "پیوسته در حال طهارت و پاکیزگی باش، روزیت افزایش می‏‌یابد.(کنزالعمّال: 44154 منتخب میزان‌الحکمة: 234 )"
آن حضرت همچنین فرمودند: "صدقه زیاد بدهید، تا خداوند به شما روزی بدهد.(بحارالأنوار: 77 / 176 / 10 منتخب میزان‌الحکمة: 234 )"
صدقه و وسعت رزق
اخبار و روایات وارده در فضیلت صدقه بسیار است و فواید زیادی برای آن بیان شده است؛ مانند این که صدقه سبب زیادی رزق و روزی، شفای بیماری ها، دوری آتش جهنم، دفع هفتاد بلا و مصیبت در دنیا، طولانی شدن عمر و … می شود.[ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج 9، ص 367، ابواب صدقه، مۆسسه آل البیت]
صدقه دادن حتی به مقدار بسیار اندک، می تواند موجب جلب رحمت خداوند گردد. امام صادق(علیه السلام) می فرماید: بیماران خود را با صدقه درمان نمایید و با دعای خود بلایا را دور گردانید و رزق و روزی خود را نیز با صدقه دادن از خداوند درخواست نمایید.[ همان، ج 9، ص 374و375، ح 12276] به عبارتی، صدقه نوعی تجارت با خدا به شمار می آید. در این زمینه، امام صادق(علیه السلام) به فرزندشان فرمودند که فلان مقدار صدقه بده و در پاسخ فرزندشان که اظهار داشتند: اگر این مبلغ را به عنوان صدقه پرداخت نماییم، دیگر چیزی برایمان باقی نمی ماند، فرمودند که خدا عوض آن را به ما می دهد چون صدقه کلید روزی است.[ همان، ج 9، ص 369]
وسعت رزق در اطاعت پدر و مادر
در عیون اخبارالرضا از بزنطى نقل مى كند كه گفت از حضرت رضا (علیه السلام ) شنیدم فرمود مردى از بنى اسرائیل یكى از بستگان خود را كشت و كشته او را بر سر راه مردى از بهترین بازماندگان یعقوب (اسباط بنى اسرائیل ) گذاشت ، بعد مطالبه خون او را كرد. حضرت موسى (علیه السلام ) گفت گاوى بیاورید تا كشف حقیقت كنم . حضرت موسى (علیه السلام ) هر نوع گاوى مى آوردند كافى در اطاعت و پیروى امر بود ولى سخت گرفتند چون توضیح خواستند خداوند هم بر آنها سخت گرفت . پرسیدند چگونه گاوى باشد؟ گفت : بقرة لافارض و لابكر عوان بین ذلك نه كوچك و نه بزرگ بلكه مابین این دو باشد. باز پرسیدند چه رنگ داشته باشد؟
حضرت موسى گفت : « زرد رنگ نه مایل به سفیدى و نه پررنگ مایل به سیاهى . باز بر خود دشوار گرفتند خداوند هم بر آنها سخت گرفت . گفتند اى موسى گاو بر ما مشتبه شده واضح تر از اى توصیف كن . موسى گفت : گاوى كه به شخم زدن آرام و نرم نشده و براى زراعت آبكشى نكرده باشد بدون عیب و غیر از رنگ اصلیش رنگ دیگرى در آن وجود نداشته باشد. بالاخره آن گاو منحصر شد به یكى و آن هم در نزد جوانى از بنى اسرائیل بود. وقتى كه براى خرید به او مراجعه كردند گفت نمى فروشم مگر اینكه پوست این گاو را پر از طلا نمائید!»
به حضرت موسى اطلاع دادند گفت چاره اى نیست باید بخرید. به همان قیمت خریدند و آن را كشتند.
دم گاو را بر مرد مقتول زدند زنده شد و گفت یا رسول الله پسر عمویم مرا كشته نه آن كسى كه بر او دعا مى كنند؛ بدین وسیله بنى اسرائیل قاتل را شناختند.
یكى از پیروان و اصحاب موسى گفت یا نبى الله این گاو را قصه شیرینى است. حضرت موسى فرمود آن قصه چیست ؟
مرد گفت جوانى كه صاحب این گاو بود خیلى نسبت به پدر خویش ‍ مهربانى مى كرد. روزى آن جوان جنسى خرید و براى پرداختن پول پیش ‍ پدر آمد، او را در خواب یافت و كلیدها را در زیر سرش دید چون نخواست پدر را از خواب شیرین بیدار كند لذا از معامله صرف نظر كرد. هنگامى كه پدرش بیدار شد جریان را به او عرض كرد. پدر گفت نیكو كارى كردى این گاو را به جاى سود آن معامله به تو بخشیدم. حضرت موسى گفت نگاه كنید نیكى به پدر و مادر چه فوائدى دارد.(بحارالانوار ، ج 16، ص 21 )
امام صادق(علیه السلام) به فرزندشان فرمودند که فلان مقدار صدقه بده و در پاسخ فرزندشان که اظهار داشتند: اگر این مبلغ را به عنوان صدقه پرداخت نماییم، دیگر چیزی برایمان باقی نمی ماند، فرمودند که خدا عوض آن را به ما می دهد چون صدقه کلید روزی است
برای ادای قرض "سوره قدر" بخوانید
از مرحوم آیت الله کشمیری سوال شد کدام دعا برای ادای قرض خوب است خوانده شود؟ فرمودند این دعا تأثیر دارد: «یا قاضِیَ الدُّیونِ مِن خَزائِنِکَ المَکنونِ الَّتی بینَ الکافِ والنّونِ اِقضِ دِینی و دَینَ کلِّ مَدیونٍ»
رفع فقر و ادای قرض / ملا محسن فیض کاشانی
مرحوم فیض کاشانی (ره) در کتاب «اللئالی المخزونه» فرموده است که: هر کس سوره مبارکه ی «قدر» را سیصد و شصت مرتبه بخواند برای هر حاجت و مطلبی، ان شاء الله برآورده می شود و این تعداد خواندن سوره ی قدر برای توسعه ی رزق و رفع فقر و ادای قرض از مجربات است.
ادای قرض و رفع تنگی معیشت / آیت الله کوهستانی
مرحوم آیت الله کوهستانی برای ادا کردن قرض و تنگی معیشت سوره های مبارکه «قارعه» و «عادیات» را سفارش می فرمودند که زیاد بخوانید.
ادای قرض / شیخ عباس قمی
ایشان نقل می کنند که روایت شده شخصی به خدمت امام محمدتقی نوشت که قرض بسیار دارد؛ حضرت نوشتند که استغفار بسیار کنید و سوره «قدر» را بسیار بخوانید.

  نور،بیست و چهارمین سوره قرآن است كه مدنی و 64  آیه دارد.
در فضیلت سوره نور از پیامبر گرامی اسلام روایت شده: هر كه سوره نور را قرائت نماید خداوند به تعداد تمام مردان و زنان مؤمن در گذشته و در آینده به او ده حسنه عنایت می كند.1
درباره یاد دادن سوره نور به اعضای خانواده از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله روایت شده: یكی از حقوق دختر بر پدر آن است كه سوره نور را به او تعلیم دهد.2
امام علی علیه السلام نیز در این باره فرمودند: سوره نور را به زنانتان بیاموزید كه در آن موعظه ها و پندهای نیكویی است.3
از امام جعفر صادق علیه السلام نقل شده است: مال ها و نیروهای جنسی خود را با تلاوت سوره نور محافظت كنید و زنانتان را با این سوره حفظ كنید، زیرا هر كس بر قرائت این سوره به صورت روزانه یا شبانه مداومت ورزد، هیچ یک از اهل خانه اش مرتكب زنا نخواهد شد و پس از مرگش هفتاد هزار فرشته الهی او را تا قبرش تشییع می كنند و برای او دعا و استغفار می كنند تا او را در قبرش كنند.4
 آثار و بركات سوره نور
1) راهی برای جلوگیری از احتلام
 از پیامبر اكرم صلی الله علیه وآله نقل شده است: اگر فردی سوره نور را نوشته و در تشک خواب كه بر روی آن می خوابد، قرار دهد تا وقتی كه این نوشته در آن وجود دارد، دچار احتلام نمی شود و اگر آن را نوشته و با آب زمزم شسته و بنوشد، قدرت جماع از او زایل می شود. 5
2) درمان حیوان بیمار
مرحوم كفعمی در مصباح خود آورده است: اگر سوره نور را در طشت بنویسند و آن را با آب بشویند و حیوان بیمار از آن بنوشد و كمی از آن آب بر حیوان بپاشند بهبود می یابد.6
3) بازگشت فراری
برای بازگشت شخص فراری آیه 40 این سوره را بخواند.7
4) درمان ضعف چشم
اگر آیه 35 سوره نور را بنویسند و بشویند و از آن آب در چشم كشند تاریكی و ضعف او از بین برود.8
 
(1) مجمع البیان،ج7،ص 216
(2) تهذیب الاحكام،ج 8، ص 112
(3)الكافی،ج5، ص516
(4)ثواب الاعمال، ص109
(5) تفسیرالبرهان، ج4، ص43
(6)المصباح كفعمی، ص456
(7) الكافی،ج2، ص63
(8) درمان با قرآن، ص65
منابع: «قرآن درمانی روحی و جسمی محسن آشتیانی، سید محسن موسوی؛ و درمان با قرآن،محمدرضا كریمی»

این صلوات از اسرار می‌باشد که اگر برای آخرت بخواند معنویات به دست می‌آورد و مشهور است اگر برای دنیا بخواند گنج پیدا خواهد کرد. ده مرتبه صبح، ده مرتبه عصر، نزدیک مغرب و عشا بخواند و برای ختم ۹۹ مرتبه لازم است.

اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی سَیِّدَنا وَ حَبیبِنا وَ شَفیعِنا مُحَمَّدٍ حاءِ الرَّحْمَه وَ میمی الْمُلک وَ دالِ الدَّوامِ اَسَّیَّد الْکامِلِ الْفاتِحِ الْخاتِمِ کُلَّما ذَکَرَکَ وَ ذَکَرَهُ الذّاکِروُنَ وَ کُلَّما سَهی وَ غَفَلَ عَنْ ذِکْرِکَ وَ ذِکْرِهِ الْغافِلُونَ صَلَواهً دائِمَهً بِدَوامِکَ باقِیّهً بِبَقائِکَ لامُنْتَهی لَها دُونَ ذلِکَ وَ عَلی الِهِ وَ اَصْحابِه کَذلِکَ اَنَّکَ عَلی کُلِ شَیٍْ قَدیر وَ بِالاِجابَهِ جَدیر.